هر 65 هزار نفر یک کتابخـانه - وبلاگ اسبیکو

به گزارش وبلاگ اسبیکو، پریسانوری-خبرنگار:صاحب نظران، کارشناسان و حتی غیرکارشناسان معتقدند؛ سرانه کتابخوانی در کشور ما تأسف بار و بسیار پایین تر از استاندارد جهانی است.

با وجودی که درباره صحت این ادعا جای هیچ تردیدی وجود ندارد، اما بد نیست بدانیم سرانه کتابخانه های عمومی کشور به عنوان منابع تأمین کننده کتاب ارزان و عاریه ای که در شرایط سخت اقتصادی می تواند جای خالی این کالای فرهنگی را در سبد خرید خانوار پر کند، هم فاصله زیادی با استانداردها دارد. نهاد کتابخانه های عمومی کشور که زیرمجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت می کند، استاندارد کتابخانه های عمومی کشور را متناسب با شرایط اقتصادی و اجتماعی جامعه برای هر 25 هزارنفر یک کتابخانه یا به ازای هر 100 هزار نفر 4 کتابخانه تعریف کرده است. حال آنکه طبق بررسی های همین نهاد در تهران به ازای هر 100 هزار نفر 2/2 کتابخانه وجود دارد و این رقم در میان مناطق پهنه شرقی پایتخت به 1/5 کتابخانه می رسد. به تعبیر دیگر در شرق پایتخت برای هر 65 هزار نفر یک کتابخانه تعریف شده که فاصله معناداری با سرانه استاندارد دارد. در آستانه فرا رسیدن هفته کتاب و کتابخوانی، ظرفیت های کتابخوانی و سرانه کتابخانه های مناطق 4، 8، 13، 14 و 15 را بررسی کرده ایم.

فعالیت های متنوع فرهنگی

اگرچه به نظر می رسد رویکرد اصلی کتابخانه های عمومی امانت دادن کتاب است، اما فعالیت کتابخانه های عمومی و خدمات ارائه شده در این مراکز به شهروندان بسیارگسترده است. فاطمه جمال لو مدیر کتابخانه گلستان دراین باره می گوید: در کتابخانه های عمومی که زیرمجموعه سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران فعالیت می کنند، خدمات رایگان فرهنگی متنوع با هدف ترویج فرهنگ کتابخوانی و افزایش عادت به مطالعه به شهروندان ارائه می شود که برگزاری مسابقات کتابخوانی، برپایی نمایشگاه، برگزاری نشست های نقد و بررسی کتاب با حضور نویسندگان صاحب نام، برپایی کارگاه های ادبی حافظ خوانی، مثنوی خوانی، کارگاه های داستان نویسی و... بخشی از آنها هستند. همچنین با توجه به طیف وسیع مخاطبان، مخزن این کتابخانه ها شامل کتاب های موضوعی متنوع و جوابگوی نیاز و سلیقه مخاطبان در رده های سنی مختلف است. به گفته مدیر کتابخانه گلستان کتاب های ادبیات، تاریخ و روان شناسی بیشترین محبوبیت را در میان اعضا و مخاطبان این کتابخانه دارند.

• ترین ها

بزرگ ترین کتابخانه: کتابخانه خاوران به عنوان بزرگ ترین کتابخانه شرق پایتخت با مساحت هزار و 240 مترمربع در منطقه 15 واقع شده است.

قدیمی ترین کتابخانه: کتابخانه طالقانی سال 1344 تأسیس شده و به عنوان قدیمی ترین کتابخانه عمومی شرق پایتخت، در منطقه 13 واقع شده است.

مراکز ویژه پرورش بچه ها

علاوه بر کتابخانه های عمومی که با هدف نهادینه شدن عادت مطالعه در کودکی، بخشی از فضای کتابخانه را با طراحی دکوراسیون شاد و رنگ های جذاب به بچه ها و خردسالان اختصاص داده و کتاب های ویژه این گروه سنی را در این بخش گردآوری کرده اند، از سال های دور کتابخانه ها و مراکز کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان در سراسر نقاط کشور ویژه بچه ها و نوجوانان دایر شده اند. در این مراکز علاوه بر ارائه انواع کتاب های علمی، داستانی، تخیلی، شعر و... فعالیت های فرهنگی و هنری با هدف پرورش خلاقیت بچه ها انجام می شود. مریم شفیع زاده مدیر مرکز شماره 42 کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان با بیان اینکه مخاطبان مراکز کانون بچه ها و نوجوانان 7 تا 17 سال هستند، دراین باره می گوید: در این مراکز کارگاه های رایگان آموزشی سفالگری، خوشنویسی، کاردستی، نقاشی و دوره های داستان نویسی خلاق ، قصه گویی، شعرخوانی برگزار می شود. همچنین نمایش عروسکی، اکران فیلم از دیگر فعالیت های پرمخاطب مراکز کانون است.

• 9 کتابخانه از 38 کتابخانه های کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان در پهنه شرق دایر است و به بچه ها و نوجوانان خدمات فرهنگی ارائه می دهد.
• 22 کتابخانه عمومی از 107 کتابخانه زیرمجموعه سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران در پهنه شرق پایتخت واقع شده است.
• 11 کتابخانه از 38 کتابخانه عمومی تهران که زیرنظر نهاد کتابخانه های عمومی فعالیت می کنند سهم پهنه شرقی پایتخت است.
• 42 کتابخانه عمومی در مناطق 4، 8، 13، 14 و 15 پهنه شرق پایتخت پراکنده اند. این کتابخانه ها زیرنظر نهاد کتابخانه های عمومی کشور، سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران و کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان فعالیت می کنند.

خدمات آنلاین

این روزها که دسترسی به اینترنت همه گیر شده، یکی از راه های دستیابی به کتاب نیز از همین طریق امکان پذیر است. پس اگر کتاب مورد علاقه تان را در کتابخانه محله خود پیدا نکردید، می توانید با مراجعه به سامانه کتابخانه های عمومی آن را در سایر کتابخانه ها جست وجو و پیدا کنید. دسترسی به سامانه مدیریت کتابخانه های عمومی کشور که زیرمجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت می کند از طریق نشانی www.samanpl.ir ممکن است. همچنین در سامانه www.tlib.ir نیز می توانید از موجودی مخازن شبکه کتابخانه های سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران مطلع شوید. از آنجایی که مجموعه کتابخانه های زیرمجموعه وزارت فرهنگ و همچنین مراکز زیرمجموعه سازمان فرهنگی و هنری شهرداری به صورت شبکه ای فعالیت می کنند، می توانید با عضویت در هریک از کتابخانه های این سازمان، از خدمات و امکانات سایر کتابخانه های هم بهره مند شوید.

مدیر کتابخانه عمومی حضرت ولی عصر(عج)

به روزرسانی کتاب ها با نیاز اهالی

از مجموعه 154 کتابخانه عمومی پایتخت، 42 کتابخانه در مناطق پهنه شرقی (4، 8، 13، 14 و 15) پراکنده اند و بار تأمین نیازهای فرهنگی اهالی شرق را به دوش می کشند. اما شرایط کیفی و کمی مخازن کتابخانه ها چگونه است و این مراکز چه سهمی از تازه های نشر دارند؟ مریم امیدبه خدا از فعالان فرهنگی شرق پایتخت که سال ها در کتابخانه های مختلف زیرمجموعه نهاد کتابخانه ها فعالیت دارد با مقایسه کتابخانه های غرب و شرق پایتخت، دراین باره می گوید: قدمت کتابخانه های مناطق شرقی بیشتر از غرب پایتخت و مخزن کتابخانه ها هم قدیمی تر است اما کتابخانه های غرب نوساز و تازه تأسیس هستند و طبیعی است که تعداد کتاب های تازه منتشر شده در مخزن آنها بیشتر پیدا می شود. او می افزاید: متأسفانه بودجه کافی برای به روز شدن منابع کتابخانه ها موجود نیست و همین بودجه هم به درستی و براساس نیازسنجی هزینه نمی شود. امیدبه خدا ادامه می دهد: هر منطقه از تهران شرایط خاص اجتماعی و فرهنگی خود را دارد و لازم است منابع کتابخانه با توجه به نیازسنجی و شرایط فرهنگی ساکنان آن منطقه تأمین شود. او که در حال حاضر مدیریت کتابخانه ولی عصر(عج) در منطقه 4 را به عهده دارد، معتقد است کتاب های ادبیات کلاسیک به ویژه آنهایی که برنده جوایز شده اند و کتاب های داستانی بیشترین مخاطب را دارند.

فروشگاه های زنجیره ای

با وجودی که سال های گذشته به دلایل مختلفی کتاب در سبد کالای خانوار جایگاه ضعیف داشت و این موضوع به تعطیلی اغلب کتابفروشی های مستقل انجامید، اما ناگفته پیداست که در ماه های اخیر گران شدن سرسام آور کاغذ و هزینه های چاپ هم تیر خلاصی بر پیکره کم رمق این یار مهربان بوده و به دلیل نبودن صرفه اقتصادی به جز در مناطق مرکزی شهر و اطراف دانشگاه ها، فروشگاه های عرضه کننده کتاب انگشت شمارند. این میان از سال های گذشته شبکه فروشگاه های زنجیره ای شهر کتاب با همکاری شهرداری تهران برای عرضه و فروش کتاب و کالاهای فرهنگی ایجاد شده که تا حدودی این خلأ و کمبود را جبران کرده است. در حال حاضر 37 فروشگاه شهر کتاب در پایتخت فعالند که از این تعداد، 11 فروشگاه در پهنه شرق پایتخت پراکنده اند.

• منطقه 4

دسترسی نسبتاً مناسب

در پرجمعیت ترین و بزرگ ترین منطقه پهنه شرقی پایتخت 13 کتابخانه وجود دارد که پراکندگی جغرافیایی آنها نسبتاً متوازن بوده و دسترسی اهالی محله های شرقی و غربی منطقه به کتابخانه های عمومی مناسب است. با توجه به جمعیت این منطقه برای هر 61 هزار نفر شهروند ساکن در منطقه 4 یک کتابخانه فعال وجود دارد. اگر می خواهید به این مراکز مراجعه کنید، جدول زیر راهنمای خوبی برای شما خواهدبود.

منطقه 8منطقه ثروتمندترین منطقه

کوچک ترین و کم جمعیت ترین منطقه پهنه شرقی پایتخت با دارا بودن 9 کتابخانه عمومی جزو مناطق برخوردار پهنه است. پراکندگی و جانمایی کتابخانه ها در نواحی 3 گانه این منطقه و در نتیجه دسترسی اهالی به کتابخانه های عمومی مناسب است. در منطقه 8 به ازای هر 42 هزار نفر، یک کتابخانه عمومی وجود دارد که در ادامه آنها را برایتان آورده ایم.

• منطقه 13

کتابخانه قدیمی

7 کتابخانه در نواحی یک تا 3 منطقه 13 جانمایی شده ولی در ناحیه 4 به دلیل غالب بودن بافت جنگلی بوستان سرخه حصار نسبت به بافت مسکونی کتابخانه ای وجود ندارد. در این منطقه برای هر 71 هزار نفر یک کتابخانه تعریف شده است. همچنین کتابخانه طالقانی به عنوان قدیمی ترین کتابخانه شرق پایتخت در این منطقه واقع شده است. اگر به دنبال جای دنجی برای مطالعه در منطقه 13 می گشت، می توانید از جدولی که در ادامه آمده

کمک بگیرید.

• منطقه 14

پراکندگی نامناسب کتابخانه ها

8 کتابخانه عمومی در نواحی 6 گانه منطقه 14 فعالند که پراکندگی جغرافیایی متوازنی ندارند و دسترسی اهالی در نواحی 5 و 6 به کتابخانه عمومی آسان نیست. در این منطقه به ازای هر 60 هزار نفر یک کتابخانه عمومی وجود دارد و شما برای مطالعه می توانید نزدیک ترین مرکز به محل سکونتتان را انتخاب و به آنجا مراجعه کنید.

• منطقه 15

کم برخوردارترین منطقه

در جنوبی ترین منطقه پهنه شرقی پایتخت با وجود وسعت و جمعیت زیاد، فقط 5 کتابخانه عمومی وجود دارد و از این منظر جزو کم برخوردارترین مناطق پایتخت محسوب می شود. در این منطقه به ازای هر 110 هزار نفر یک کتابخانه جانمایی شده و این میان بزرگ ترین کتابخانه پهنه شرقی یعنی کتابخانه خاوران به مساحت هزار و 240 مترمربع در اینجا قراردارد. در جدول زیر با این مراکز بیشتر آشنا شوید.