خاک خوری در بچه ها - وبلاگ اسبیکو

به گزارش وبلاگ اسبیکو، بهتر است ابتدا خاک خوری (پیکا) را تعریف کنیم و سپس به عوارض آن بپردازیم. به طور کلی، پیکا عبارت است از خوردن مواد غیر خوراکی نظیر خاک، گچ، مُهر، پلاستیک، کاغذ، پارچه، نخ، مو، شن، ماسه و مداد.

نویسنده: دکتر عباس عطاری

عادت خاک خوری چه اثرات نامطلوبی دارد و چگونه می توان آن را درمان کرد؟

بهتر است ابتدا خاک خوری (پیکا) را تعریف کنیم و سپس به عوارض آن بپردازیم. به طور کلی، پیکا عبارت است از خوردن مواد غیر خوراکی نظیر خاک، گچ، مُهر، پلاستیک، کاغذ، پارچه، نخ، مو، شن، ماسه و مداد.

اغلب، کودک مبتلا از روی عادت هنگامی که احساس ناراحتی می کند و نیاز به آرامش دارد اقدام به خاک خوری می کند. بچه ها مبتلا به پیکا معمولاً رفتارهای عادتی دیگری نظیر انگشت مکیدن و ناخن جویدن هم دارند. این گونه رفتارها برای برطرف تنش و ایجاد آرامش به کار می فرایند.

خاک خوری منجر به آنمی (فقر آهن)، کمبود روی، اسهال و گاهی یبوست، عفونت های انگلی، توکسوپلاسموز، مسمومیت با سرب و سوء تغذیه می گردد.

خوردن خاک و چیزهای کثیف موجب اسهال یا عفونت های انگلی می گردد و خوردن پلاستیک، سنگ، شن و مو به انسداد روده ای منجر می گردد. هم چنین خوردن سرِ مداد باعث مسمومیت با سرب می گردد.

به طور معمول بچه ها در دوره ی شیرخوارگی به خصوص در یک سال اول تولد به صورت ذاتی هر چه به دست بگیرند به دهان می برند و این رفتار کاملاً طبیعی است، همان گونه که انگشت مکیدن تا یک سالگی طبیعی است. ولی خوردن مواد غیر خوراکی طبیعی نیست.

افراد مبتلا به پیکا به طور انتخابی بعضی از مواد غیر خوراکی را برمی دارند و اقدام به خوردن آن ها می کنند. بچه های که آنمی (فقر آهن) و یا کمبود روی و کلسیم دارند هم، به خاک خوری روی می آورند، حتی در مادران حامله گاهی این حالات دیده می گردد. در این شرایط با درمان کم خونی، مشکل پیکا هم برطرف می گردد. در بچه ها عقب مانده ی ذهنی هم این رفتار شایع است.

فقر، تنبیه فیزیکی، به حال خود رها کردن بچه ها، تغذیه ی ناکافی از شیر مادر و خانواده های آشفته از عوامل زمینه ساز بروز خاک خوری هستند. اگر پیکا درمان نگردد ممکن است تا دوره ی بلوغ ادامه پیدا کند. نوجوانان مبتلا به این اختلال ممکن است دچار افسردگی، تغییرات شخصیتی و رفتارهای دهانی دیگر (انگشت مکیدن، ناخن جویدن، سیگار کشیدن، مصرف الکل) هم بشوند.

در درمان پیکا مانند سایر اختلالات تغذیه ای بچه ها، ضروری است به رابطه ی مادر - فرزند توجه گردد و مشاوره ی روان شناسی و روان پزشکی صورت گیرد. ضروری است آزمایش خون از نظر آنمی و کمبود املاح و آزمایش مدفوع از جهت وجود انگل های روده ای انجام گردد. در صورت وجود کم خونی یا کمبود املاح، درمان دارویی ضرورت دارد. در صورت ابتلا به انگل های روده ای باید آن را درمان نمود. کودکی که سرِ مداد، پارچه، پلاستیک، گچ و یا خاک می خورد باید از نظر مسمومیت با سرب بررسی گردد.

روش های متفاوت رفتار درمانی وجود دارند که بر حسب مورد و از طریق مشورت با روان پزشک یا روان شناس می توان آن ها را به کار گرفت. حذف تنبیهات بدنی در هر شرایطی از اصول درمان پیکاست. حتی الامکان مواد غیر خوراکی مثل گچ و مهر و ... باید از دسترس بچه ها دور نگه داشته شوند. در دوره ی شیرخوارگی تغذیه ی کافی با شیر مادر (هر 2 تا 4 ساعت یک بار) ضروری است. برای بچه ها سنین بالاتر، استفاده از آدامس های فاقد مواد قندی، مفید است. مشاوره ی خانواده، برای خانواده هایی که مسائل زناشویی و ناسازگاری دارند پیشنهاد می گردد. توجه به تغذیه ی کودک به خصوص در زمان هایی که نیاز به آرامش بیش تری دارد ضروری است. بازی با بچه ها و سرگرم کردن آن ها در زمان هایی که نیاز به آرامش دارند توصیه می گردد.

منبع مقاله :

عطاری، عباس؛ (1387)، اختلالات تغذیه ای (مسائل رفتاری تغذیه در بچه ها)، تهران: نشر قطره، چاپ اول

/ج

منبع: راسخون