آرمان شهرهایی که آرمان شهر نشدند؛ پالمانوا - وبلاگ اسبیکو

به گزارش وبلاگ اسبیکو، پالمانوا با طراحی بسیار زیبا با هدف تبدیل شدن به آرمان شهر در سال 1593 در ایتالیا ساخته شد؛ اما سرنوشت تلخ این شهر به شکوه آن سرانجام داد.

واژه utopia که در زبان فارسی به آن آرمان شهر یا مدینه فاضله می گویند، برای نخستین بار توسط آقای توماس مور ابداع شد. این واژه از دو کلمه یونانی به معنای مکان خوب و هیچ جا تشکیل شده است؛ این واژه کمی مبهم می رسد؛ اما از سویی دیگر به صورت غیرمستقیم به این موضوع اشاره می نماید که آرمان شهر واقعی اصلا وجود خارجی ندارد.

جالب است بدانید مدت ها قبل از ابداع این واژه و تعریف مفهوم آرمان شهر، افرادی بوده اند که برای دستیابی به جامعه آرمانی، شهر و دیار خود را ترک نموده اند. آرمان شهر در بیشتر ادیان الهی و غیرالهی به صورت مشابه با کمی تفاوت تعریف شده است. آرمان شهر در همه ادیان و فرهنگ ها معمولا جامعه ای است که بر پایه اصولی مثل برابری، عدالت و عدم توجه به سلسله مراتب و طبقه اجتماعی شکل گرفته شده باشد.

بروس فیلم ساز و برنده جایزه بفتا برای آنالیز میزان توجه به سلسله مراتب در جوامع بشری، سال ها عمر خود را در میان قبایل نواحی دوردست گذارند و پس از سال ها اذعان کرد که از میان قبایلی که با آن آشنا شده است، تنها در یک قبیله چیزی به عنوان سلسله مراتب وجود نداشته است و همه آن ها کاملا یکسان و برابر بوده اند. در ادامه داستان پالمانوا را که قرار بود یکی از بهترین آرمان شهرهای دنیا گردد، بازگو می کنیم.

شهر پالمانوا (Palmanova) در شمال ایتالیا در سال 1593 مستقیما تحت تاثیر واژه یوتوپیا که توسط آقای مور ابداع شده بود، به شکل یک ستاره 9 پر ساخته شد. این شهر درواقع بر پایه نگرشی متعلق به دوران رنسانس بنا شد که بر اساس برابری تمام افراد و لزوم به اشتراک گذاری دانش بدون هیچ گونه چشمداشت اقتصادی ایجاد شده است.

این شهر جنگلی برای دفاع در برابر متجاوزان عثمانی از کشور بوسنی طراحی شده و مطابق با خصیصه های مبتنی بر انسان دوستی و اصول نظامی ساخته شده است. ساکنان این شهر تاجران، صنعتگران و کشاورزان مستقل بوده اند و این شهر برای حمایت از چنین افرادی بنا شده است.

علی رغم شرایط بسیار ایده آل و طراحی بسیار زیبای این شهر، هیچ کس از آن استقبال نکرد؛ تا اینکه در سال 1622 امپراتور ونیز مجبور شد بعضی از مجرمان را عفو کند و آن ها را با پیشنهاد ساختمان های رایگان و بسیاری از اجناس دیگر، برای رفتن به این شهر متقاعد کرد.

حال این سوال مطرح می گردد که چرا چنین شهر با شکوهی نتوانست مردم ونیز را به خود جذب کند؟ شاید تعجب بر انگیز باشد اما این شهر به قدری ایده آل بود که مردم تصور می کردند که مسئله ای بزرگ در پس چهره زیبای آن وجود دارد و شهری قرار بود که به یک آرمان شهر واقعی تبدیل گردد، به مکانی منزوی و بسته و در عین حال بسیار عالی تبدیل شد!

اگر چه پالمانوا هرگز به آرمان شهری واقعی تبدیل نشد؛ اما همچنان با همان شکل اولیه و با جمعیت اندک 5000 نفری به حیات خود ادامه می دهد. کلیسای جامع این شهر و بقایایی از یک دژ تاریخی ارزشمند، باعث شده این شهر در فهرست میراث دنیای یونسکو ثبت گردد.

سرنوشت تلخ پالمانوا این درس را به ما می دهد هر چیزی که زیاد از حد خوب و بی نقص باشد، مردم به خوب بودن آن شک می نمایند و تصور می نمایند مسئله ای در آن وجود دارد.