مازوت سوزی در روز های آلوده، چرا؟! - وبلاگ اسبیکو

به گزارش وبلاگ اسبیکو، آلودگی در کلانشهر های کشور به خصوص تهران در روز های سرد امسال عمیق تر شده به خصوص آنکه با افزایش مصرف برق و گاز در کشور بعلاوه کسری حدود 200 میلیون مترمکعبی گاز در روز باعث شده که عمده نیروگاه های کشور به سمت سوزاندن مازوت برای تامین برق روی آورند که این امر هزینه های مالی، اجتماعی و سلامتی گزافی بر مردم گذاشته و خواهد گذاشت؛ دکتر قوام نصیری، رییس سابق مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه مشهد چندی پیش گفته بود که آلودگی هوا در شهر های بزرگ، باعث افزایش ناگهانی و رشد جهشی در سرطان شهروندان شده است.

به گزارش اعتماد، انتشار خبر سونامی سرطان در کشور به علت کیفیت پایین هوای بعضی شهر های کشور در حالی است که فریدون عباسی، نماینده مجلس آذر ماه امسال با اشاره به اینکه اگر برای فراوری برق از مازوت مصرف نکنیم، 25درصد کشور در خاموشی فرو می رود گفته بود که اگر گرما می خواهیم و می خواهیم زنده بمانیم، باید آلودگی را نیز مقداری تحمل کنیم.، اما این آلودگی هوا نشأت گرفته از سوزاندن سوخت هایی است که در سال های اخیر حتی از مقدار سولفورش نیز کم نشده و نه تنها نوعی چاره برای تامین برق و گرمای روز های سرد و بدون گاز نیست که خود به راه چاره اساسی بدل شده است.

مازوت سوزی نیروگاه ها موضوع دیروز و امروز کشور نیست و برای مدت ها ادامه داشته و به نظر نمی رسد با توجه به احتیاج چند میلیون مترمکعبی گاز در روز به این زودی ها نیز حل گردد. البته بعضی کارشناسان فرسودگی پالایشگاه ها و عدم سرمایه گذاری خارجی ها در کشور را نیز از جمله دلایل دیگر کارکرد نامناسب در صنعت نفت و گاز می دانند.

در این راستا موسسه فیتچ در گزارش اکتبر 2020 کارایی کم صنعت نفت و گاز به علت فناوری پایین و فقدان سرمایه گذاری در فناوری های پیشرفته برای افزایش کارایی این صنعت را از جمله نقاط ضعف آن عنوان نموده بود. به باور این موسسه ظرفیت گازی کشور به گونه ای است که می توان مازاد فراوری برای آن متصور شد، اما به تحقق پیوستن آن بستگی به علاقه سرمایه گذاران به حضور در طرح های گازی دارد. از آنجایی که تحریم ها مهم ترین مانع برای حضور خارجیان در کشور است، بنابراین به نظر نمی رسد بهبود زیرساخت ها و افزایش ظرفیت برای فراوری گاز که رابطه نزدیکی نیز با بهبود کیفیت هوای کشور و به خصوص کلانشهر ها دارد، در سایه تداوم تحریم ها تغییری داشته باشد. اما مهم ترین پرسش در این است که در سایه نبود شرکت های خارجی برای توسعه ظرفیت های فراوریی در صنعت نفت و گاز، شرکت های داخلی و دولت ها تا چه مقدار توانسته اند جای خالی خارجی ها را پر نمایند تا سهم شهروندان از روز های سرد سال، آلودگی شدید و وخیم هوا نباشد؟

براساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس از کل 287 هزار میلیاردی که سال آینده به وزارت نفت می رسد تنها 122.6 هزار میلیارد آن با احتمال بالایی محقق می گردد. در این صورت این وزارتخانه می بایست بین ارتقای کیفیت زیرساخت ها و توسعه آن ها یکی را انتخاب کند.

تداوم آلودگی کشور حتی با بارش باران

بازگشت شاخص سنجش کیفیت هوا به ناسالم برای گروه های حساس یا ناسالم تنها چند ساعت پس از بارندگی، یکی از چالش های زمستان امسال است. زمستانی که براساس گفته های عباسی یا می بایست آلودگی را تحمل کرد یا بی برقی و سرما را. حال که قطعی های برق کاهش یافته و در بعضی نقاط کشور تقریبا به صفر رسیده، آلودگی هوا به اوج خود رسیده و به نظر می رسد در امسال رکورد هایی را ثبت کند. براساس گزارش های رسمی دی ماه سال 99 آلوده ترین فصل در 10 سال گذشته لقب گرفت؛ حال با پیش بینی سالی کم بارش از یک سو و احتیاج روزانه 200 میلیون مترمکعبی گاز از سوی دیگر به نظر می رسد روز های آلوده در امسال بیشتر گردد.

جواد اوجی، وزیر نفت در تابستان امسال و چندی پس از گرفتن رای اعتماد از مجلس گفته بود که حجم ذخایر سوخت نیروگاهی 30درصد کمتر از پارسال است از این رو کوشش ما افزایش ظرفیت سوخت مایع نیروگاه هاست. در حال حاضر 260 میلیون مترمکعب گاز دراختیار نیروگاه ها قرار گرفته که سعی می گردد در زمستان مسئله ای با نبود سوخت نداشته باشند. البته او در قسمت بعدی سخنانش به کمبود روزانه 200 میلیون مترمکعب گاز برای سوخت ماه های دی و بهمن نیروگاه ها نیز اشاره نمود و کمی بعد و در پاییز به ذخیره سازی 2 میلیارد و 800 میلیون مترمکعبی سوخت مایع در نیروگاه ها پرداخت.

این جمله نگرانی ها درخصوص احتمال افزایش آلودگی در ماه های سرد سال را افزایش داد که باتوجه به آنچه از آذر تا به امروز گذشته نشان می دهد که نگرانی ها بی علت نبوده است. به علت افزایش مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری، گاز ارسالی به نیروگاه ها کاهش و به جای آن سوخت مایع دراختیارشان قرار می گیرد. معین نیست در سال های 98 و 99 چه مقدار فرآورده های نفتی انرژی زا در کشور مصرف شده، اما حدس ها حاکی از آن است که در روز های سرد سال و به علت مصرف بالای گاز در بخش های دیگر بعلاوه کاهش شدید سرمایه گذاری در صنعت نفت و گاز، یک سوم نیروگاه های کشور برای مصارف خود گاز دریافت نموده و مابقی مازوت و گازوییل می سوزانند.

آنچه موجب نگرانی های بیشتر است، سولفور بالا در این دو فرآورده انرژی زاست که می تواند سریعا هوای شهر ها را به سمت ناسالم و خطرناک سوق بدهد. البته که داریوش گل علیزاده، معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست کشور در آذر ماه گفته بود که در کلانشهر اصفهان، کرج، تهران و شازند مازوت سوزی نداشتیم. مقاطعی از سال های گذشته ممکن بود سیمان فیروزکوه به علت کمبود گاز، مازوت سوزی انجام دهد، اما شرایط تهویه هوا به گونه ای بود که شهر را آلوده نمی کرد. ما مخالف مصرف سوخت غیراستاندارد بدون سیستم های کنترلی هستیم. اما اگر در شرایط خاصی قرار گرفتیم که مجبور بودیم انتخاب کنیم می گوییم شهر هایی که آلودگی هوا دارند به هیچ وجه از سوخت های مایع پرگوگرد استفاده ننمایند. درخصوص سوخت مورداستفاده در خودرو ها نیز باید گفت که در حال حاضر در استان تهران تقریبا همه جایگاه های سوخت، سوخت یورو 4 توزیع می نمایند و کیفیت نسبت به گذشته بهتر شده است.

شفافیت نیست، مقصر کیست؟

عملکرد شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی درخصوص انتشار آمارنامه مصرف فرآورده های نفتی انرژی زا نشان می دهد که عملا از سال 98 تا به امروز که معافیت خریداران عمده نفت کشور به اتمام رسید، هیچ آماری از مقدار مصرف فرآورده های انرژی زا به وسیله بخش های مختلف کشور چه به وسیله نیروگاه ها و چه به وسیله وسایل نقلیه و خودرو ها منتشر نشده که این امر به بدتر شدن شرایط و عدم آگاهی در مورد مقدار مصرف مازوت به وسیله نیروگاه ها می انجامد. با وجود اینکه بعضی عدم انتشار آمارنامه ها را به تحریم ها و آگاهی تحریم نمایندگان از شرایط فراوری فرآورده های نفتی کشور می دانند، اما به راستی با نداشتن آمار هایی درخصوص مقدار فراوری و مصرف سوخت در نیروگاه ها، چه کسی می تواند مقصر شرایط فعلی را پیدا کند یا سیاست درست برای بهبود کیفیت کلانشهر ها اتخاذ کند؟

احتیاج به سرمایه گذاری داریم

وزیر نفت در روز های ابتدایی وزارتش گفته بود که برای نگهداشت فراوری پارس جنوبی و دیگر میدان های گازی به حدود 50 میلیارد دلار سرمایه گذاری احتیاج داریم. برای حفظ صادرات گاز نیز به سرمایه ای بیش از این رقم احتیاج است. صحبت های اوجی در حالی است که انتظار می رود در امسال تراز عملیاتی بودجه منفی 300 هزار میلیارد تومان است و انتظار می رود با توجه به مسائل تحریمی، رقم کسری بودجه در سال آینده بیشتر گردد.

در این صورت امکان سرمایه گذاری در بخش صنعت نیز کاهش خواهد یافت. براساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس از کل 287.5 هزار میلیارد تومانی که قرار است سال آینده به وزارت نفت برسد تنها 122.6 هزار میلیارد تومان آن با احتمال بالایی محقق گردد. بنابراین به نظر نمی رسد از جانب دولت و وزارت نفت تغییری در سرمایه گذاری در این صنعت رخ دهد و شرایط فعلی درخصوص تامین سوخت و شرایط پالایشگاه ها ادامه خواهد یافت.