خبرنگاران چگونه افکار عمومی را به سمت اخبار صحیح کرونا راهنمایی کنیم؟
به گزارش وبلاگ اسبیکو، تهران - خبرنگاران - عضو هیات علمی دانشگاه تهران معتقد است، برای راهنمایی افکار عمومی به سمت اخبار درست کرونا باید اعتبار به سرمایه های اجتماعی بازگردانده گردد.
عباس قنبری باغستان روز سه شنبه در گفت وگو با خبرنگار حوزه سلامت وبلاگ اسبیکو اضافه نمود: مساله ای که به خصوص این روزها باید به آن توجه کرد، تغییراتی است که به مدد ظهور گسترده رسانه های اجتماعی در افکار عمومی ایجاد شده و آن اینکه با توجه به خصلت مرکزگریزی و عدم کنترل شبکه های اجتماعی، نوعی شیفت در مرجعیت افکار عمومی از رسانه های رسمی و مستقل به شبکه های اجتماعی قابل مشاهده است که این مساله خطر ظهور و بروز شایعات و اخبار جعلی (فیک نیوز) با هدف انحراف افکار عمومی را برجسته می نماید، به خصوص اینکه به دلیل سیاست فیلترینگ، سازمانها و نهادهای رسمی نمی توانند از ظرفیت کانال های مجازی استفاده نمایند.
وی گفت: در شرایط سخت امروزی که همه جامعه هریک به نوعی درگیر مساله کرونا هستند، تقریبا تمامی شرایط شکل گیری افکار عمومی فراهم است. مثلا واقعه مرکزی که همان ویروس کرونا هست به وقوع پیوسته، رسانه های زیادی به آن پرداخته و اخبار و اطلاعاتی که در رسانه ها به خصوص فضای مجازی منتشر می گردد با پیش زمینه های افکار رایج در جامعه از جمله اینکه احتمالا پنهانکاری اجرا شده، یا احتمالا دولت آمادگی مقابله با بحران همه گیری کرونا را ندارد، یا توطئه ای در کار است و غیره همسو بوده، لذا نباید شکی داشت که در این شرایط با توجه به اینکه در جامعه ما همچنان ارتباطات سنتی و شفاهی قوی است، ما با سیلی از اخبار و اطلاعاتی روبرو می شویم که مدام از سوی این نهاد یا آن سازمان تکذیب می گردد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: راه حلهای متفاوتی در این زمینه مطرح است، در کوتاه مدت اینکه دولت حداقل باید بتواند به وسیله رسانه های متعدد خود یک کلان روایت واحد، درست و واقعی از کرونا در اختیار افکار عمومی قرار دهد تا مردم از این سرگردانی اطلاعاتی رها شوند.
قنبری توضیح داد: این بحث و چالش هایی که اخیرا در خصوص فعالیت های ستاد مرکزی فرماندهی مقابله با کرونا مطرح شده از جمله اینکه چه کسی آن را راهنمایی می نماید و فراخوان هایی که برای ارتقاء سطح تصمیم گیری آن صورت می گیرد، اصلی ترین و در واقع بدترین خروجی اش همین شکل گیری روایت های متعدد و متناقض از توضیح ماوقع در خصوص کرونا بوده و این بسیار خطرناک است.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران ادامه داد: در اینجا مسئولیت سنگینی نیز متوجه نهاد روابط عمومی سازمان ها و نهادها در این شرایط سخت است، در شرایط بحران توصیه می گردد سازمان ها سخنگوی واحد داشته باشند تا بتوان براساس اصل ارائه یک روایت واحد از پراکنده ساختن افکار عمومی وراهنمایی آنها به دیگر سمت و سوها دوری کرد.
به گفته قنبری، در این شرایط باز می بینیم که سازمان ها و نهادها هرکدام سمت و سوی متفاوتی دارند و با یکدیگر و به خصوص با ستاد مرکزی فرماندهی مقابله با کرونا هماهنگ نیستند و حتی رقابت می نمایند. حتی در خود ستاد مرکزی فرماندهی مقابله با کرونا یک روابط عمومی قوی دیده نمی گردد که به جای سخنرانی و یا اطلاعیه خواندن با مردم حرف بزند، با عامه های مختلف دیالوگ برقرار کند و آنها را قانع کند. در این شرایط رسانه ها و به خصوص شبکه های اجتماعی تعدد این صداها و روایت ها را فرصت خبرسازی می دانند و مدام خبر منتشر می نمایند.
وی توضیح داد: مساله بعدی که می تواند به عنوان یک راه حل بلند مدت مطرح گردد، مساله سواد رسانه ای در شرایط بحران است. در واقع در اینجا ما ضعف ارتباطات بحران را قویا می بینیم. البته دراینجا همه ضعف ها متوجه مخاطب (گیرنده پیغام) و اینکه نمی تواند یا نمی داند چطور از محتوای رسانه استفاده کند و صحت و سقم آنها را بسنجد، نیست. برعکس، به نظر من ضعف اصلی و نگران نماینده تر متوجه صاحبان رسانه، به خصوص صاحبان کانال های اجتماعی است که متاسفانه آنها هم نمی دانند به عنوان فرستنده، چه پیغامی را باید فرستاد و چه پیغامی را باید بیشتر روی آن تامل نمایند و یا حتی نفرستند و یا با تاخیر ارسال نمایند.
این استاد دانشگاه اضافه نمود: دقت کنید که در اوج شروع بحران کرونا که هنوز هیچ چیزی شکل نگرفته و افکار عمومی به شدت حیران و نگران است، نمایش من هم کرونا دارم در لباس های شیک و صورت های خندان را داشتیم، هرچند ممکن است خیلی از آنها واقعی هم باشند. با اینحال، از منظر ارتباطی، اینها پیغام های متناقضی را به جامعه و افکار عمومی ارسال می نماید.
وی افزود: در نقطه ضعف اصلی دیگر فقدان رسانه های کارآمد و فراگیر در استان ها و شهرستان ها است. درحالیکه رسانه های ملی و سراسری عمدتا به موضوعات کلان می پردازند، هنوز رسانه های استانی قوی و کارآمدی وجود ندارد که بتواند در شرایط مثل همه گیری ویروس کرونا، متناسب با شرایط بومی و محلی هر استان و شهر اخبار و اطلاعات درست در اختیار افکار عمومی محلی قرار دهد. ما این ضعف را اوایل امسال در موقع سیلاب خوزستان داشتیم و دیدیم چطور دوتا نگهبان یک سد توانستند با جعل صدای خود افکار عمومی خوزستان را در ارتباط با شکستن قریب الوقوع یک سد به هم بریزند. مصداق های این چنینی نشان می دهد که بحث سواد رسانه ای و ارتباطات بحران موضوعی است که ممکن است به اندازه شکستن یک سد انعکاس عینی و ملموس نداشته باشد، اما هزینه ای که بر جامعه تحمیل می نماید، کمتر از آن نیست.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران اعلام کرد: باید اعتبار و اعتماد را به گروه های مرجع سابق، یا همان رهبران افکار، بازگرداند و گروه های مرجع جدید نیز بازتولید کرد. در شرایط بحران، گروه های مرجع مهمترین سرمایه اجتماعی جامعه هستند. در همین شرایط کرونا ببینید، به رغم شرایط بسیار سخت تحریم و مسائل مالی و با وجود همجه تبلیغاتی که از سوی رسانه هایی معاند انگلیسی و آمریکایی می بینیم، دهها استاد دانشگاه، صدها هنرمند، صدها فعال مدنی، نیروهای جهادی، دهها لیدر محلی و حتی دانشجویان ما در مناطق بسیار دور افتاده به صورت گمنام و بدون توقع در شبکه های اجتماعی یا به صورت فیزیکی در کنار هم برای حفظ و تقویت روحیه مردم ایستاده اند و هرکسی به قدر توان خود فعالانه دارد مشارکت می نماید.
قنبری گفت: حمایتی که اخیرا در حمایت از کادر درمان کشور در رسانه ها و فضای عمومی جامعه می بینیم، واقعا ستودنی و قابل مطالعه است. اینها نشان می دهد که اینها چقدر موثر هستند. اما این سرمایه ها در سال های اخیر متاسفانه براثر نوعی خودتخریب گری ناآگاهانه و ناشی از رقابت های درونی و یا حتی به خاطر بعضی رفتارهای نادرست مصداقی، عمدتا تخریب شده اند. مثلا الان چیزی به اسم ریش سفید به مفهوم سنتی آن دیگر معنا ندارد. سلبریتی ها و فعالان اجتماعی، تخریب شده اند، اساتید دانشگاه ها، فعالان مدنی، نهادهای جهادی و مردمی به نوعی تخریب و اعتماد به نفس خود را از دست داده اند. باید اعتبار آنها را به رسمیت شناخت و به آن احترام گذاشت.
منبع: ایرنا